Cuối thế kỷ XX đã được chứng kiến một cuộc đảo lộn thực sự trong cách quan niệm thế giới của chúng ta. Sau khi đã thống trị tư tưởng Tây phương trong suốt gần 300 năm, quan niệm Newton về một vũ trụ rời rác, cơ giới và tất định đã phải nhường chỗ cho một thế giới đầy tính sáng tạo. Hiện thực không phải chỉ được xác định bởi các định luật tự nhiên áp dụng cho những điều kiện ban đầu cụ thể nào đó nữa, mà còn được khuôn đúc nên bởi một dãy những sự kiện ngẫu nhiên mang tính lịch sử những sự kiện có thể lam đảo lộn thực tại ở cấp độ sâu xa nhất. Sự kiện thiên thạch tới đập vào trái đất khoảng 65 triệu năm trước và gây ra cái chết của loài khủng long là một ví dụ. Các định luật vật lý cũng đã mất đi tính cứng nhắc của chúng. Với sự ra đời của cơ học lượng tử, cái ngẫu nhiên đã ồ ạt bước vào thế giới nội nguyên tử. Cùng với lý thuyết hỗn độn, cái ngẫu nhiên và cái phi tất định đã tràn ngập không chỉ trong thế giới hằng ngày của chúng ta mà cả trong thế giới các hành tinh, các vì sao và các thiên hà.
Trong cuốn sách này, bằng một ngôn ngữ giản dị và thông qua những ví dụ được rút ra từ vật lý thiên văn, vật lý học, sinh học và toán học, tác giả muốn vạch ra sự phát triển của những ý tưởng đã dẫn tới quan niệm mới đó về thế giới. Tác phẩm nhằm dành cho "các chính nhân", những người không có một hành trang khoa học sâu rộng, nhưng có ham muốn tìm hiểu những tiến bộ kỳ lạ của khoa học thế kỷ XX, cùng với những hệ quả triết học và thần học của chúng: tại sao cái đẹp và chân lý thường lại đi đôi với nhau? Tự nhiên đã sử dụng những lý đối xứng tinh vi như thế nào để áp đặt cho thế giới vật lý một sự thống nhất và hài hoà sâu sắc đến như vậy? Tại sao con người lại được ban cho "tính hiệu quả đến phi lý" trong việc tìm hiểu vũ trụ? có phải chăng đó là để mang lại cho vũ trụ một ý nghĩa?
Nội dung cuốn sách như sau:
Chương 1: nói về chân lý và cái đẹp. Hoạt động khoa học thường bị coi là lạnh lùng và phi phân tính, không có bất kỳ một tình cảm thẩm mỹ nào. Sự thật không phải như vậy.
Chương 2: kể về lịch sử của hệ mặt trời để minh chứng rằng thực tại là cái được xác định, ở mọi cấp độ, bởi tác dụng phối hợp của cả cái tất định và không tất định, của cái ngẫu nhiên và cái tất yếu. Khi nghiên cứu sự ra đời của mặt trời và các hành tinh, chúng ta phát hiện ra rằng tác động của các thiên thạch đối với trái đất không chỉ là nguyên nhân vẻ đẹp của hoa mùa xuân và ánh sáng êm dịu của mặt trăng, mà còn là nguyên nhân tồn tại của chính chúng ta nữa.
Chương 3: diễn tả lý thuyết hỗn độn. Bằng các ví dụ rút ra từ vật lý thiên văn, từ khí tượng học, kinh tế học, sinh học và cả y học nữa, chúng ta có thể thấy hỗn độn đã giúp cho tự nhiên thực hiện các tiềm năng của nó để làm ra thực tại như thế nào.
Chương 4: chứng minh rằn tự nhiên đã sử dụng các nguyên lý đối xứng tinh tế để áp đặt một sự thống nhất sâu sắc như thế nào đối với thế giới vật lý. Chẳng hạn, các nguyên lý đối xứng đã cho phép chúng ta thống nhất điện với từ, thời gian và không gian. chúng ta cũng sẽ tới thăm các "lỗ đen", ở đó cặp thời gian - không gian đã đạt tới trạng thái kỳ lạ nhất của nó.
Chương 5: chúng ta đi vào thế giới của nguyên tử. Chúng ta sẽ thấy rằng ngự trị tại đây là sự nhoè lượng tử và thực tại không còn là khách quan nữa mà nó phụ thuộc vào người quan sát. Chúng ta cũng sẽ xem xét các nguyên lý đối xứng đã giúp chúng ta thiết lập trật tự trong sự đa dạng đáng ngạc nhiên của các hạt, và làm cho chúng ta tiến gần đến lý thuyết thống nhất các lực cơ bản của tự nhiên như thế nào. Chúng ta sẽ mô tả lý thuyết mới nhất nói rằng các hạt cơ bản chỉ là sự dao động của các "dây" cực nhỏ trong một không - thời gian mười chiều.
Chương 6: mô tả tự nhiên đã thực hiện sự sáng tạo như thế nào khi mà hỗn độn và sự nhoè lượng tử đã trao cho nó tự do. Chúng ta cũng xem xét việc tự nhiên thực hiện các tiềm năng chứa đựng trong các quy luật vật lý, để sáng tạo ta sự sống ra sao. Chúng ta sẽ thấy rằng sự sống trong bất kỳ trường hợp nào cũng không thể được cắt nghĩa theo cách nhìn thuần tuý quy giản luận: cơ thể sống lớn hơn tổng của các nguyên tử và phân tử cấu thành cơ thể đó.
Chương 7: bàn về "tính hiệu quả đến phi lý" của con người trong việc tìm hiểu vũ trụ. Không chỉ các quy luật vật lý được điều chỉnh một các cực kỳ chính xác để cho sự sống xuất hiện, mà nó còn cho phép xuất hiện cả ý thức nữa. Tại sao các quy luật này lại có một bản chất toán học? Phải chăng con người tìm hiểu vũ trụ để đem lại cho nó một ý nghĩa.
Xin giới thiệu cùng bạn đọc
Ký hiệu xếp giá: 113.8 THU
Vị trí: kho sách Chuyên khảo tầng 2 - TTHL & CNTT
TTHL&CNTT
